Νομοθεσία και ο ρόλος του ΥΝΑΝΠ

Νομοθετικό Πλαίσιο

Η ΕΕ έχει υιοθετήσει με την πάροδο του χρόνου ένα σύνολο Κανόνων, μέσω Ευρωπαϊκών Κανονισμών, που αποσκοπούν στην προστασία των επιβατών, ανεξάρτητα από τον τρόπο μεταφοράς που χρησιμοποιείται (αεροπορικές μεταφορές, διά θαλάσσης, σιδηροδρομικές μεταφορές και με λεωφορεία και πούλμαν). Αυτοί οι Κανόνες καθορίζουν ένα σύνολο βασικών δικαιωμάτων, κοινών για όλους τους τρόπους μεταφοράς, όπως η μη διάκριση των επιβατών, η ενημέρωση των ταξιδιωτών, η ειδική προστασία για τους επιβάτες μειωμένης κινητικότητας, οι ρυθμίσεις για την υποβολή και χειρισμό καταγγελιών, τον ρόλο των εθνικών φορέων επιβολής του νόμου κ.α.

Συγκεκριμένα, για την προστασία των επιβατών στις θαλάσσιες και εσωτερικές πλωτές μεταφορές σε ολόκληρη την ΕΕ, υπάρχει ο Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1177/2010 σχετικά με τα δικαιώματα τους  («ο Κανονισμός»), ειδικότερα για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων της διακοπής των των επιβατών στις υπηρεσίες πλωτών μεταφορών και την προστασία των δικαιωμάτων τους. Ο Κανονισμός τέθηκε σε εφαρμογή το 2012 και δημιούργησε υποχρεώσεις για τους μεταφορείς, τους φορείς εκμετάλλευσης τερματικών σταθμών, τους ταξιδιωτικούς πράκτορες, και τα κράτη μέλη με σκοπό τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού προτύπου για τα δικαιώματα των επιβατών. Για συγκεκριμένες πληροφορίες και συμβουλές σχετικά με τα δικαιώματα των επιβατών που ταξιδεύουν με πλοία και τον τρόπο διεκδίκησής τους, οι επιβάτες μπορούν να επισκεφτούν την ενότητα «Your Europe».

Ο Ρόλος του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής ως Εθνικός Φορέας Εφαρμογής (ΕΦΕ) του Κανονισμού

Η Ελλάδα ως χώρα με μεγάλη επιβατική ακτοπλοϊκή κίνηση, είχε θεσπίσει το νομοθετικό πλαίσιο αναφορικά με τα δικαιώματα των επιβατών στις θαλάσσιες μεταφορές πριν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ήδη από το 2008 με το Νόμο 3709/2008 (Α΄ 213) «Δικαιώματα-Υποχρεώσεις επιβατών και μεταφορέων στις θαλάσσιες μεταφορές και άλλες διατάξεις», ορίζοντας παράλληλα ως Εθνικό Φορέα Εφαρμογής (ΕΦΕ) της εν λόγω νομοθεσίας το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Με την εισαγωγή και την εφαρμογή του Κανονισμού, ο ελληνικός ΕΦΕ ήταν ήδη πλήρως λειτουργικός, προβαίνοντας σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες εναρμόνισης της υφιστάμενης εθνικής νομοθεσίας με τις σχετικές απαιτήσεις του Δικαίου της Ε.Ε.

Οι κανόνες της ΕΕ υποχρεώνουν τα κράτη μέλη να ορίσουν ή να δημιουργήσουν “Εθνικούς Φορείς Εφαρμογής (ΕΦΕ)“, ο ρόλος των οποίων είναι να επαληθεύουν ότι τηρούνται με τα δικαιώματα των επιβατών. Οι επιβάτες που πιστεύουν ότι τα δικαιώματά τους βάσει του Κανονισμού δεν έχουν γίνει σεβαστά, θα πρέπει να επικοινωνήσουν με τον ΕΦΕ της χώρας όπου συνέβη το περιστατικό.

Το 2022 στο πλαίσιο κωδικοποίησης της εθνικής νομοθεσίας θαλάσσιων ενδομεταφορών και δικαιωμάτων επιβατών, οι διατάξεις του Νόμου 3709/2008, ως πλήρως εναρμονισμένες με τον Κανονισμό, ενσωματώθηκαν σε ενοποιημένο κείμενο με τις μεταγενέστερες τροποποιήσεις και δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νόμος 4948/2022 (Α΄125) «Κύρωση Κώδικα νομοθεσίας θαλάσσιων ενδομεταφορών και δικαιωμάτων επιβατών».

Το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, ως ο αρμόδιος εθνικός φορέας για την επιβολή του Κανονισμού σχετικά με τα δικαιώματα των επιβατών όταν ταξιδεύουν δια θαλάσσης, ενεργεί ως όργανο προσφυγών για καταγγελίες που δεν έχουν επιλυθεί από τον μεταφορέα ή τον λιμένα. Κατά συνέπεια, το Υπουργείο Ναυτιλίας αποδέχεται μόνο εκείνα τα παράπονα που έχουν υποβληθεί πρώτα στον ενδιαφερόμενο μεταφορέα ή φορέα εκμετάλλευσης λιμένα και εξετάζει την τυχόν πιθανή παράβαση, επιβάλλοντας κυρώσεις, όπου απαιτείται. Το Υπουργείο Ναυτιλίας δεν συμμετέχει στη διευθέτηση διαφορών, αλλά περιορίζει τις δραστηριότητές του στη γενική επιβολή του Κανονισμού. Στις περιπτώσεις που το αίτημα του επιβάτη δεν ικανοποιηθεί μετά την υποβολή του παραπόνου του στον σχετικό ΕΦΕ, ο επιβάτης μπορεί να υποβάλει αναφορά στον Συνήγορο του Καταναλωτή για θέματα που αφορούν σε τυχόν παράβαση των δικαιωμάτων τους σε περίπτωση ματαίωσης/καθυστέρησης δρομολογίου, άρνησης επιβίβασης, φθοράς ή απώλειας αποσκευών.

Σε κάθε περίπτωση, οι επιβάτες μπορούν να λάβουν άμεσα πληροφορίες από την ΕΕ σχετικά με τον τρόπο άσκησης των δικαιωμάτων τους εφόσον συμπληρώσουν σχετικό ηλεκτρονικό έντυπο.